Trauma relacyjna w terapii EMDR

Praca nad traumą relacyjną przy użyciu terapii EMDR

Trauma relacyjna to rodzaj emocjonalnej rany, która powstaje w wyniku różnego rodzaju nadużyć i krzywd jakich dziecko doznaje w swojej rodzinie lub ze strony najbliższych osób/opiekunów. Jest to wynik powtarzających się, bolesnych doświadczeń, które wpływają na całościowy rozwój danej osoby. Osoby doświadczające traumy relacyjnej mierzą się z dużą ilością trudności związanych min. z negatywnym obrazem siebie, problemem z regulacją emocji, pozabezpiecznym stylem przywiązania, destrukcyjnymi sposobami radzenia sobie z emocjami itd. Trauma relacyjna może powstać w wyniku doświadczeń dotyczących późniejszych związków z ludźmi, jednak rzadko się zdarza, że osoba która we wczesnym etapie życia nie była skrzywdzona, będzie trwać w destrukcyjnym związku w dorosłości.

W przypadku wielu osób korzystających z psychoterapii to właśnie występowanie traumy relacyjnej jest źródłem licznych problemów i dysfunkcji, których obecność obniża jakość życia czy uniemożliwia tworzenie satysfakcjonujących relacji. Oczywiście nie każdy kto zmaga się z trudnościami na polu emocjonalnym ma traumę relacyjną. Jednak występowanie dużej ilości przeszkadzających objawów może wskazywać na ich źródło właśnie w obszarze trudnych/traumatycznych wczesnych doświadczeń.

Każda psychoterapia, bez względu na nurt, będzie poszukiwać źródeł trudności czy zaburzeń danej osoby w historii jej życia, w przeszłych doświadczeniach. Szkoły psychoterapii różnią się jednak w sposobie rozumienia klienta, sposobach pracy nad konkretnymi trudnościami oraz wykorzystywanych narzędziach.

Czym jest terapia EMDR?

Terapia EMDR jest to rodzaj terapii dedykowany dla osób, które doświadczyły wydarzeń o charakterze traumatycznym. Terapia EMDR sprawdza się w leczeniu skutków pojedynczych traumatycznych wydarzeń (wypadek komunikacyjny, gwałt, kataklizm itd.). W psychotraumatologii nazywamy takie doświadczenia traumą przez duże „T”. Jednak terapia EMDR jest także polecana w leczeniu traum relacyjnych, które są dużo bardziej złożone a ich objawy mogą obejmować wiele aspektów funkcjonowania człowieka (samoocena, regulacja emocji, umiejętność dbania o siebie, zdolność nawiązywania relacji, destrukcyjne zachowania itd.). O traumach relacyjnych mówimy trauma przez małe „t”. Nazwa ta może być mylącą, ponieważ konsekwencje traum relacyjnych są dużo bardziej rozległe i trudniejsze w leczeniu niż desensytyzacja (odwrażliwienie) pojedynczego trudnego wspomnienia. W terapii EMDR zazwyczaj dosyć szybko można uzyskać poprawę i zobaczyć efekty w pracy nad pojedynczym wydarzeniem. Pod warunkiem, że dana osoba nie ma doświadczeń związanych z traumą relacyjną.

Dlaczego terapia EMDR sprawdza się w leczeniu traumy relacyjnej?

 Podczas każdej psychoterapii zajmujemy się określaniem obszarów, w których występują przeszkadzające objawy, diagnozowaniem źródeł cierpienia danej osoby, określaniem pożądanych efektów, wyznaczaniem celów oraz pracą nad nimi przy użyciu narzędzi i technik wykorzystywanych przez daną terapeutkę/danego terapeutę. Początek i koniec procesu w terapii EMDR jest podobny do innych rodzajów psychoterapii. Wyraźne różnice widoczne są w trakcie trwania terapii.

Terapia EMDR ma kilka zalet, które pozwalają na dużą skuteczność w pracy nad konsekwencjami traumy relacyjnej.

EMDR ma bardzo dobrze opracowany sposób określania/diagnozy źródłowych problemów a także skuteczne procedury pracy z tymi trudnościami.

• W terapii EMDR koncentrujemy się na konkretnych wspomnieniach i sytuacjach, w których przejawiają się problemy danej osoby. W związku z tym pracujemy na bardzo określonym materiale z przeszłości, ale także teraźniejszości. Zajmujemy się również wspomaganiem występowania pożądanych efektów w przyszłości. W przypadku innych terapii często mamy poczucie błądzenia w gąszczu nieskończonych spraw i tematów, gdzie trudno jest wyodrębnić nitkę prowadzącą do kłębka. Im bardziej złożona problematyka danej osoby, tym trudniejsze może się to wydawać.
• Terapia EMDR opiera się na pracy z negatywnymi przekonaniami na swój temat, które tworzą się pod wpływem traumatyzujących doświadczeń. Pracujemy nad przeformułowaniem tych przekonań na pozytywne przekonania, które są adekwatne dla danej osoby (czyli możliwe do przyjęcia i zaakceptowania).
• Narzędzie wykorzystywane w terapii EMDR to przetwarzanie, czyli praca przy użyciu bilateralnej stymulacji mózgu. Unikatowe w tym rodzaju terapii jest to, że przetwarzanie pozwala obejść świadome procesy umysłowe. Jest to bardzo istotne, ponieważ zmiany mogą zachodzić poza naszym świadomym umysłem, dzięki naturalnym zdolnościom mózgu w dążeniu do homeostazy. Samoświadomość jest oczywiście niezwykle ważna na innych etapach terapii, ale czasem wykorzystywanie jedynie świadomego umysły może być blokadą w pracy terapeutycznej.
• Podczas przetwarzania wspomnień w terapii EMDR głównym zadaniem klienta jest obserwowanie i informowanie o tym co zauważa (emocje, myśli, wspomnienia, obrazy, odczucia z ciała). Zmiany zachodzą poniekąd poza kontrolą i wolą klienta, nie są zależne od osiąganego wglądu.

Czy EMDR jest cudowną metodą dla każdego?

Oczywiście nie. Jeśli praca dotyczy traumy relacyjnej zazwyczaj nie jest możliwe przejście od razu do przetwarzania wspomnień. Potrzebny jest czas na nawiązanie relacji z terapeutą, dobre zrozumienie problematyki i uwarunkowań danej osoby. Są też pewne warunki, które trzeba spełnić, aby móc rozpocząć przetwarzanie. Przede wszystkim chodzi o umiejętność zachowania podwójnej uwagi, tzn. bycia jednocześnie we wspomnieniu i emocjach z nim związanych, ale także tu i teraz. Są osoby, które z różnych powodów mogą nie być w stanie pracować w ten sposób, albo nie będą na to gotowe przez dłuższy czas.

Terapia EMDR jest świetnym narzędziem, które w rękach doświadczonego psychoterapeuty, może być zbawienne dla osób z doświadczeniem traumy relacyjnej, które zmagają się z poważnymi objawami, dysfunkcjami czy zaburzeniami. Praca przy użyciu EMDR przynosi zauważalne zmiany na poziomie przekonań, emocji, różnego rodzaju objawów (także somatycznych) nawet pomiędzy dwiema sesjami u osób, u których tradycyjna psychoterapia nie przynosiła zadowalających skutków.